Պրոմեթեոսի պատիժը

Այս ապտմվածքը մի դատի մասին էր, որտեղ դատում էին Պրոմեթեոսին, ով դատավորի և իր կոլեգաների կարծիքով մահապատժի էր արժանի, քանի որ նա կարկը վերցրել էր վերնախավից և տվել հասարակ մարդկանց: Իմ կարծիքով նա սխալ չէ արել, պարզապես վերնախավի մարդիկ մտածում էին, որ կրակը միայն իրենցն է և ուրիշ ոչ ոք չի կարող օգտվել դրանից, բայց դե դրա համար չի կարելի մարդուն այդպես կոպիտ պատժի ենթարեն: Նրանք շատ վատ էին տրամադրված և սկզբից էլ ցանկանում էին իր մահը,  բայց Պրոմեթեոսի մահը, ոչինչ չի կարող ետ բերել, իսկ որպես պատիժ դա շատ դաժան էր: Չգիտեմ, իմ կարծիքով Պրոմոթեոսը շատ բարի մարդ էր, քնաի որ նա մտածում էր նաև ուրիշների մասին, այլ ոչ թե միայն իրա, իսկ վերնախավի մարդիկ նրան համարում էին դվաժան: Վերջում որոշեցին նրան ցմահ շղթայել ժայռին և թող որ ուրուրները քրքրեն նրա անաստված լյարդը:

Homework

To read the text Speaking in many tongues.

Grammar: Page 55, ex. ex. 3/b.

3. b) 1. Italian is more modern than Latin.

2. The Amazon River is shorter the Nile.

3. Iceland is smaller than India.

4. For most Europeans learning Chinese ismore difficult learning Italin.

5.  Sydney is far from my country close to Paris.

 

Lesson 2

Hometask: To retell the text Speaking in many tongues.

Grammar: Page 56, ex. 7/b.

7. b) It can sometimes be a little difficult to learn a foreign language fluently. But there are many things you can do to make your learning more successful.

When you speake a foreign language, it’s normal to have an accent. That’s OK – other people can usually understand. It’s a good idea to listen to CDs and try to imitate other speaks to make your pronunciation better.

If you see a neew word, and you don’t know what it means, you can sometimes guess the meaning from words you know, or you can look uo the word in a dictionary.

A lot of good landuage learners try not to translate things from their first language. Translation in sometimes a good idea, but try to think in the foreign language if you can!

It’s also normal to make mistakes. When your teacher corrects a mistake in your to see why it’s wwrong. But it’s more important to communicate, so don’t be afraid to speak!

ՉԵԽԱԿԱՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ Արքիմեդի մահը

Արքիմեդը իտարբերություն Լութիոսին չէր ուզում, որ մարդկությանը տիրի հռոմը: Նա համարում էր, որ պետք է երկրներում հավասարակշռություն լինի: Արքիմեդը շատ ճիշտ էր ասում, որ ինչքան շատ ունես այնքան շատ տալիս ես:

Պապ թագավոր

Ապրել է չորրորդ դարում (մոտ 353-374 թվականներին): 17 տարեկանում՝ 370 թվականին, հաջորդել է հորը՝ հայոց արքա Արշակ Երկրորդին: Գահ է բարձրացել երկրի համար շատ ծանր իրավիճակում, և չնայած երիտասարդ տարիքին՝ ճիշտ դիվանագիտական քայլեր ձեռնարկելով՝ կարողացել է վերամիավորել Հայաստանից անջատված ծայրամասային գավառները,  չափավորել եկեղեցու տնտեսական և քաղաքական հզորությունը, փորձեր է ձեռնարկել՝ ազատվելու Հռոմեական կայսրության գերիշխանությունից։

Այս թեման ուսումնասիրելու նպատակն է առաջին հերթին ինքներս մեզ համար այս առեղծվածային և վիճահարույց թեման պարզաբանելը, ինչպես նաև  վեր հանել բազմաթիվ չքննարկված ու չպարզաբանված փաստեր և հարցեր՝ արտահայտելով մեր տեսակետը և միաժամանակ որևէ մեկին չպարտադրելով համաձայնվել մեր կարծիքի հետ:

Այժմ անդրադառնանք թեման ուսումնասիրելու ընթացքում առաջացած խնդրիներին: Առավել ստույգ փաստեր և տեղեկություններ ունենալու նպատակով մենք ուսումնասիրել ենք մեր ձեռքի տակ եղած գրականությունը, սակայն տարբեր պատմիչների և վիպագիրների գործերում նկատել ենք որոշակի անհամապատասխանություններ։ Եթե հաշվի առնենք, որ այն ժամանակ պատմիչները դեպքերի մեծամասնությունում իրենց աշխատությունները գրել են որևէ մեկի պատվերով, ապա զարմանալի չէ այն, որ անգամ տվյալ ժամանակաշրջանում ապրած պատմիչների աշխատություններում շատ անհամաձայնություններ կան: Այս ամենը նկատի ունենալով՝ մենք փորձեցինք հիմնվել առավել արժանահավատ և մի քանի աղբյուրներում հանդիպող տեղեկությունների վրա:

Ինչ վերաբերում է գեղարվեստական գրքերից օգտվելուն, ապա մենք հաշվի ենք առել, որ ի տարբերություն պատմիչների, որոնց հիմնական նպատակը պատմությունը սերունդներին փոխանցելն է, վիպագիրները, գեղարվեստական գիրք գրելով, բոլորովին այլ նպատակ են հետապնդում։ Գեղարվաստական գիրք գրելիս գրողը ազատ է փոփոխություններ կատարելու, շեղվելու այն ամենից, ինչը եղել է իրականում։ Հետևաբար գեղարվեստական գրքի նպատակը տվյալ ժամանակաշրջանի իրականությունը գրողի սեփական մտածողության ու դատողության միջով անցկացնելն է, նրա կարծիքն ու տեսակետը արտահայտելը, և ինչու ոչ, նաև գրողի ցանկություններն ու խնդրի լուծման տարբերակները ընթերցողին ներկայացնելը։ Այս ամենը հաշվի առնելով՝ մենք, որոշ տեղեր գեղարվեստական գրականությունից մեջբերումներ անելով, ամենևին էլ դրանք չենք ընդունել որպես բացարձակ ճշմարտություն և չենք հիմնվել դրանցում նկարագրված պատամական իրադարձությունների վրա, այլ ներկայացրել ենք որպես հնարավոր կարծիք, տեսակետ՝ ծառայեցնելով կերպարի ամբողջականությանը և միաժամանակ ցույց տալով մեր մոտեցումը։

Մեր աշխատանքը կազմված է երեք բաժիններից: Առաջին բաժնում ներկայացրել ենք Պապ թագավորի վերադարձը Հայաստան և հաստատումը գահին: Երկրորդ բաժնում ներկայացված են Պապ թագավորի կատարած բազում կրոնական և սոցիալական բարեփոխումները: Վերջին՝ երրորդ բաժնում խոսվում է Պապ թագավորի օրոք ծավալված հակապարսկական պայքարի մասին: Իսկ այս բոլորը քննարկելուց հետո մեր տեսակետներն ու եզրահանգումները ամփոփում ենք վերջաբանի մեջ:

 

                 Պապ թագավորի վերադարձը և հաստատումը գահին

Արշակ Երկրորդի բանտարկությունից հետո Հայաստանը գտնվում էր տնտեսական և քաղաքական խիստ ծանր իրավիճակում։ 367 թ. Պարսից Շապուհ արքայի զորքերը, Զիկ զորավարի և հայ ուրացող նախարար Մերուժան Արծրունու առաջնորդությամբ, գրավել էին Հայոց աշխարհի մեծ մասը և ամրացել Արարատյան դաշտում։ Հայաստանի գրեթե բոլոր քաղաքները՝ Բագավան, Վան, Երվանդաշատ, Վաղարշապատ, Կարին, Արտաշատ և Նախջվան, գրավված էին պարսից զորքի կողմից։ Արտագերս ամրոցը գրավված էր, հայոց թագուհի Փառանձեմը՝ գերված։ Նորակառույց մայրաքաղաք Դվինը նույնպես լիքն էր պարսիկ զինվորներով, իսկ միջնաբերդում Արշակ թագավորի և նրա ավագանու փոխարեն իշխում էր Մերուժան Արծրունին, ով երդում էր տվել Շապուհին՝ վերացնել Արշակունիների թագավորությունը, ինչպես նաև քրիստոնեությունը և բյուզանդական ազդեցությունը Հայաստանի վրա։ Իսկ այդ ամենը Մերուժանը կատարում էր բռնի ուժով՝ չհանդուրժելով և ոչ մի ըմբոստություն պարսից գերիշխանության դեմ։ Ամենուր կառուցվել էին ատրուշաններ, և ողջ բնակչությանը պարտադրվում էր պաշտել կրակը։ Իսկ պարսիկ զինվորների արտոնություններն ու արարքները գրաված քաղաքներում չափ ու սահման չունեին. անում էին՝ ինչ կամենային, ազատորեն մտնում էին բնակիչների տները, թալանում, ավերում, իսկ չնչին դիմադրություն ցույց տվողներին՝ սպանում։ Հենց այդ պատճառով էլ ամենուր տիրում էր ամայություն. ողջ բնակչությունը ահից փակվել էր տներում կամ էլ թողել տունն ու տեղը ու ապաստան գտել սարերում։

Հենց այս դժվարին իրավիճակում էլ Դվինի բնակիչներին լուրեր են հասնում, որ Պապը Բյուզանդիայում հռչակվել է հայոց թագավոր և Վաղես Երկրորդ կայսրի տրամադրած զորքի և Մուշեղ Սպարապետի հետ միասին առել է Կարինը, և կռիվ է գնում Բագրևանդի մոտ։ Նրանք հաղթանակ են տանում մի շարք ճակատամարտերում և Հայաստանից վռնդում են պարսիկներին։ Դվինում թագավորին ընդունում են մեծ ցնծությամբ, քաղաք են վերադառնում սարերում ապաստանած բնակիչները։ Գահին հաստատվելուց հետո Պապի ձեռնարկած առաջին գործը լինում է Նախջվանի ազատագրումը։ Ըստ Ստեփան Զորյանի «Պապ թագավոր» վեպի՝ թագավորը չի ենթարկվում սպարապետի և կաթողիկոսի հորդորներին՝ մնալու Դվինում, և անձամբ միանում է Նախջվան մեկնող զորքին։

Պարսիկների դեմ մղած ամենակարևոր ճակատամարտերից էր Ձիրավի ճակատամարտը։ Այն տեղի է ունեցել 371 թ. Ձիրավի դաշտում։ Հայկական զորքին օժանդակում էր հռոմեական մի զորամիավորում։ Ճակատամարտը ավարտվել է հայերի լիակատար հաղթանակով, և պարսից զորքերը դուրս են շպրտվել երկրի սահմաններից։ Այնուհետև սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյանը վերանվաճել է Արշակ Բ-ի գերությունից հետո Մեծ Հայքից անջատված տարածքները՝ Ուտիքը, Կորճայքը, Աղձնիքը, Գուգարքը և այլն։

 

 

             Պապ թագավորի կրոնական և սոցիալական բարեփոխումները

Պապ թագավորի կատարած կրոնական և սոցիալական բարեփոխումները անժխտելի են, քանի որ դրանց հանդիպում ենք գրեթե բոլոր աղբյուրներում։ Այլ հարց է, թե ինչ տեսանկյունից է նայել և ինչպես է դրանց վերաբերվել տվյալ պատմիչը կամ վիպասանը։

Առաջին ուշագրավ և գովասանքի արժանի բարեփոխումն այն էր, որ նա վերացրեց հայ կաթողիկոսներին Կեսարիայում հաստատելու ընդունված կարգը և որոշեց, որ այնուհետ հայոց կաթողիկոսը ձեռնադրվելու էր հայոց աշխարհում։ Անվիճելի է, որ դա թագավորի կողմից ազգօգուտ ու հայրենասիրական արարք էր, ինչպես նաև ևս մեկ քայլ՝ ազատվելու բյուզանդական գերիշխանությունից։ Ակնհայտ է, որ հայոց կաթողիկոսներին Բյուզանդիայում ձեռնադրելու դեպքում Հայաստանի հոգևոր դասը ինքնաբերաբար կախման մեջ էր ընկնում Բյուզանդիայից։ Բացի այդ, Բյուզանդիան իրավունք ուներ ընդունել կամ մերժել հայերի առաջադրած թեկնածուին, հետևաբար նրանք աշխատում էին ամենայն հայոց կաթողիկոս հաստատել առավել բյուզանդամետ հոգևորականի, որպեսզի կաթողիկոսի միջոցով կարողանային նաև իրենց ազդեցությունն ունենալ հայոց թագավորի, նրա գործողությունների, ինչպես նաև երկրի հոգևոր ուղղվածության և մշակույթի վրա։

Հաջորդ կրոնական բարեփոխումը եկեղեցուն զրկելն էր բնակիչներից հարկ հավաքելու իրավունքից։ Իրավացիորեն, Պապը իր արարքը բացատրում էր այդ հարկերի՝ պետությանը և բանակին ավելի անհրաժեշտ լինելու հանգամանքով, ինչպես նաև ելնելով ժողովրդի թշվառ ու անվճարունակ վիճակից։ Իհարկե, հոգևորականներն ընդդիմացան Պապի այս որոշման դեմ, սակայն մի՞թե իրավացի էր հոգևոր առաջնորդների արքայավայել ու անհոգ կյանքը իրենց ժողովրդի թշվառ ու ծանր դրության պարագայում․․․

Ի լրումն նշված միջոցառումների՝ հավելենք, որ Պապը փակել տվեց նաև երկրում գործող մենաստաններն ու անկելանոցները, կրճատեց հոգևորականների թիվը՝ ազատվածներին ուղարկելով զինվորական ծառայության։   Պապ թագավորի կատարած այն բարեփոխումներին մենք նույնպես համաձայն ենք, քանի որ երկրի համար դժվարին պայմաններում, երբ հարկավոր էր բնակչության աճ, շատերը, հաճախ նաև ստիպողաբար, փակվում էին մենաստաններում։ Ինչ վերաբերում է հոգևորականների թիվը կրճատելուն և ազատվածներին զինվորական ծառայության ուղարկելուն, ապա չենք կարծում, որ նրանց՝ եկեղեցուն հավատարմորեն ծառայելու ու երկրի կառավարման գործերին չխառնվելու դեպքում Պապը այդպես կվարվեր։ Մեր կարծիքով՝ նրա որոշման հիմնական դրդապատճառը եղել է այն, որ հոգևորականների մեծ մասը ապրում էր ժողովրդի հաշվին՝ չմտահոգվելով նրա վիճակով և որևէ կերպ չօժանդակելով ժողովրդի բարեկեցությանը։ Հետևաբար ճիշտ էր թագավորի այն որոշումը, որ նրանք ավելի օգտակար կլինեին զինվորական ծառայության մեջ։

Այնուամենայնիվ, Պապի բարեփոխումները իրենց հետևանքն են թողել որոշ եկեղեցամետ պատմիչմերի արծարծած գաղափարներում։ Օրինակ, պատմիչ Փավստոս Բուզանդը գրել է. «Տասներկու տարեկանում պատանդ տարված և Նեոկեսարիայի մեջ բյուզանդական պալատականների ձեռքում մնացած լինելով, պատանեկան ամեն թերություն ուներ նա։ Պապը սնվեց, մեծացավ և մեղքեր էր գործում – պոռնկություն, պիղծ արվագիտություն, անասնագիտություն և զազրելի, գարշելի գործեր, բայց նամանավանդ արվագիտություն։ Բացի սրանից՝ ինքն էլ իգանում էր ուրիշներին, այսպես թավալված էր զազրելի գործերի մեջ…» (Արծրուն Պեպանյան, «Պապ թագավոր կամ մայրամուտից առաջ», 82-83 էջեր)։

Իսկ ահա մի հատված պատմիչ Կիրակոս Գանձակեցու վկայությունից. «Իսկ սուրբ Ներսեսը աղաչեց Թեոդոս Մեծին ու Հայաստանի վրա թագավոր տվեց Արշակի որդի Պապին։ Եվ որովհետև Պապը զազրագործ էր, Ներսեսը հանդիմանում էր նրան. [Պապը] մահադեղ տվեց նրան ու այնա արդարին զրկեց այս կյանքից», ինչպես նաև «Իսկ բարեպաշտ Թեոդոսը, երբ տեսավ Պապի գործած չարիքները, կորցրեց նրան, ըստ նրա անզգամության, որ թագավորեց յոթ տարի»։

Ի հակադրություն այս վկայությունների, Ամմիանոս Մարկելլինոսը՝ Հայաստանի վաղեմի թշնամի Հռոմեական կայսրության պատմիչը, իր աշխատության մեջ հիացմունքով է նշում Պապ թագավորին, նրա գործունեությունը, սխրանքները։ Նրան նկարագրում է որպես երիտասարդ, խելացի և քաջ ազգային գործիչ։ Նաև դատապարտում է Պապ թագավորի չարանենգ սպանությունը։

Հայ պատմիչների փոխանցած տեղեկությունները մի փոքր շփոթեցնող են, քանի որ այն ժամանակ պատմիչներին արգելված էր հիշատակել այն արարքների միասին, որոնք արգելված են եկեղեցու կողմից։ Ըստ մեզ՝ այն, որ նրանք, այնուամենայնիվ, այսպիսի տեղեկություններ են ներառել իրենց աշխատություններում (հնարավոր է՝ չհիմնավորված), կարող էր երկու նպատակ ունենալ․ առաջինը՝ որ հոգևորականները չէին ընդունում Պապի կատարած կրոնական բարեփոխումները և ցանկանում էին սերունդներին փոխանցել Պապ թագավոր զազրելի ու սրբապիղծ կերպարը՝ ակնկալիքով, որ նրա հաջորդները եկեղեցուն կվերադարձնեն Պապի հրամանով վերացված արտոնությունները։ Ինչպես նաև չի բացառվում, որ դարձյալ որպես դրդապատճառ ունենալով վերոնշյալ բարեփոխումները՝ հենց այդ քայլերով էլ սկսվում էին Պապի դեմ նյութված դավերն ու նրա սպանությունը։ Այսինքն՝ մենք հնարավոր ենք համարում Բյուզանդիայի նյութած դավերի մեջ նաև հայ հոգևորականության մասնակցությունը։

Ինչ վերաբերում է Հայաստանի վաղեմի թշնամի Հռոմեական կայսրության պատմիչ Ամմիանոս Մարկելլինոսի արահայտած գովեստի խոսքերին Պապի ու նրա գործունեության վերաբերյալ, ինչպես նաև նրա ափսոսանքին Պապի ողբերգական մահվան համար, ապա սա նույնպես ունի իր հնարավոր դրդապատճառները։ Կարծում ենք՝ առաջին հնարավոր դեպքն այն է, որ նա պարզապես անկախ է եղել Հռոմեական կայսրությունից և որևէ մեկին հաշվետու չի եղել իր աշխատության համար, հետևաբար օբյեկտիվ կարծիք է արտահայտել Պապ թագավորի մասին։ Որպես երկրորդ հնարավոր դրդապատճառ ենք դիտարկել այն, որ մեր նշած կարծիքը նա գրել է Պապ թագավորի՝ Բյուզանդիայի կայսեր կողմից կազմակերպված դավադիր սպանությունից հետո, հետևաբար պատմիչի գովասանքի խոսքերն ու հայտնած ափսոսանքը կարող էին այն պատրանքը ստեղծել, որ Բյուզանդիան կապ չի ունեցել այդ սպանության հետ, և որ այդ դավադրությունը կազմակերպված է եղել հռոմեացի զորավար Տերենտի կողմից։

Պապ թագավորի կատարած սոցիալական բարեփոխումների թվում նշենք, որ Ձիրավի ճակատամարտից ստացած ավարը նա բաժանեց աղքատ բնակիչներին, գյուղացիներին բաժանեց սերմացու և այլն։ Դվինում Պապ թագավորը արքունի միջոցներով բացեց որբանոց, որտեղ երեխաներին ու պատանիներին տալիս էին համապատասխան հայրենասիրական ու զինվորական կրթություն՝ դաստիարակելով արժանավոր սերունդ։

 

                         Հակապարսկական պայքարը Պապ թագավորի օրոք

Որպես ազգանվեր ու ազատամիտ թագավոր՝ Պապը ռազմական գործողություններ ծավալեց երկիրը պարսիկների գերիշխանությունից զերծ պահելու համար։ Պարսիկների դեմ ունեցած ատելությունը նաև իր սուբյեկտիվ պատճառներն ուներ Պապի և սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյխնի մոտ. երիտասարդ ու տաքարյուն թագավորը վրեժի ծարավ ուներ խաբեությամբ բանտարկված հոր ու նենգորեն գերեվարված ու սպանված մոր համար։ Իսկ Մուշեղի մասին նշվում է, որ իր հոր՝ Վասակ Մամիկոնյանի՝ մորթազերծ լինելուց հետո ինքն էլ գերի ընկած պարսիկ զորավարներին տիկ էր հանել տալիս և կռվի ժամանակ դնում պարսից զորքի առաջ, որ տեսնեն, թե հայերն էլ գիտեն վրեժ առնել։ Պատմիչների մոտ բավական ստվարածավալ նկարագրություններ կան այն ճակատամարտերի մասին, որոնք, գահին հաստատվելուց հետո, մղել է Պապ թագավորը՝ երկիրը պարսիկներից ազատելու համար։ Այդ հերոսամարտերից են Նախջվանի ազատագրման համար մղված ճակատամարտը, Ձիրավի ճակատամարտը և այլն։

Պապ թագավորի հայրենանվեր գործունեությունը քննարկելուց հետո սրտի ցավով մի քանի խոսք ենք ասում նրա ողբերգական մահվան մասին։ Ըստ Փավստոս Բուզանդի՝ «… Եվ Պապ թագավորը իր միտքը ծռեց ու սիրտը շուռ տվեց հունաց թագավորից և կամեցավ սեր ու միաբանություն հաստատել պարսից թագավորի հետ. սկսեց իրեն թիկունք դարձնել պարսից թագավորին, նրա մոտ պատգամավորներ ուղարկեց միաբանություն հաստատելու համար։ Հետո պատգամավորներ ուղարկեց Հունաց թագավորի մոտ, թե «Կեսարիայի հետ ուրիշ տասը քաղաք մերն են եղել, ետ տուր։ Ուռհա քաղաքն էլ մեր նախնիներն են շինել, ուստի, եթե չես ուզում, որ խռովություն ծագի, ետ տուր, հակառակ դեպքում մեծ պատերազմ կծագի մեր մեջ»»։

Ըստ Արծրուն Պեպանյանի՝ սրանք եղել են զրպարտություններ, որոնք դավադիրների միջոցով հասցվել են Վաղես կայսրին։

Մենք ավելի արժանահավատ ենք համար Պեպանյանի եզրահանգումը, սակայն ուզում ենք հավելել, որ սպանության պատճառներից էր նաև Հայաստանի բարգավաճումն ու հզորացումը Պապ թագավորի օրոք։ Հարևան տերությունները, հանձին Հայաստանի, տեսնում էին իրենց վտանգավոր մրցակցին։ Իսկ այն «մեղայականը», որ ուղարկել էր Վաղես Երկրորդ կայսրը Հայաստան, իբր Պապի սպանությունը եղել է զորավար Տերենտի նախաձեռնած դավադրությունը, նենգորեն արդարանալու միջոց էր։

 

                                                                   Վերջաբան

Որպես վերջաբան՝ ամփոփենք Պապ թագավորի գործունեությունը մեր տեսանկյունից։ Պապը անձնվեր, խիզախ անձնավորություն էր՝ պատրաստ ամեն գնով ոտքի կանգնեցնելու քայքայվող ու պառակտվող երկիրը։ Մենք կողմ ենք նրա կատարած բարեփոխումներին, սակայն ունենք նաև մեր վերապահումները. նրա երիտասարդ տարիքը և տաքարյուն բնավորությունը շատ դեպքերում խանգարում էին սառնասիրտ որոշումներ կայացնել։ Ըստ մեզ՝ կրոնական բարեփոխումները կարելի էր կատարել աստիճանաբար ու աննկատ։ Իհարկե գործընթացը կձգձգվեր, բայց արդյունքում չէր ունենա հոգևոր դասի ատելությունը։ Պապը, որպես խիզախ զինվոր, իրեն մշտապես տեսնում էր մարտի դաշտում՝ իր զինվորների կողքին, սակայն հաշվի չէր առնում, որ այդպիսով երկրին կարող էր զրկել թագավորից և դրանով վերջ տալ ազատ և բարգավաճ երկիր ունենալու ժողովրդի երազանքին։ Բոլոր հակասություններով հանդերձ, Պապ թագավորի մահը սգում էր ողջ հայ ժողովուրդը, ներառյալ հոգևոր դասը և նրան չհամակրող պատմիչները։

Մենք դարերի խորքից վեր հանեցինք Պապ թագավոր մեծ հայրենասերին՝ այն նվիրական երազանքով, որ մի օր նորից մեր ժողովուրդը կունենա նրա նման առաջնորդ, որի շնորհիվ կունենանք, եթե ոչ «ծովից ծով», ապա գոնե եղած տարածքի վրա ազատ, ինքնիշխան, հայակենտրոն երկիր։

Չեխական գրականություն Թռչունների հեքիաթը

Այս հեքիաթը ինձ շատ դուր եկավ: Ես այդքան էլ համաձայն չեմ թռչունների հետ, որովհետև եթե ուրիշներից լսում ես, որ այստեղ լավն է, սա լավն է դա միշտ չէ, որ իրականություն է լինում: Լինում է, որ գնում և հիասթափվում այն տեղից, որը բոլորը գովում և մեծաբանում էին, ինչպես նաև թռչունները ծիծեռանկը բոլորին համոզեց և ասաց, որ Ամերիկան շատ լավն է դա երազանքի երկիր է, այնտեղի տները այնքան երկար են մի խոսքով գովաբանում էր, բայց երբ նրանք գնացին Ամերիկա նրանք հուսահատված ետ եկան, այնպես, որ պետք չէ առանց հմնված փաստերի գովաբանել կամ էլ վատաբանել

Նար Դոս Ես և Նա

Կարդալ «Ես» պատմվածքը և կատարել առաջադրանքները:

Գրիր հետևյալ բառերի բացատրությունը.

սկեպտիկ-կասկածամիտ

նորաբողբոջ-(փոխաբերական) Նորահայտ, նոր, թարմ

կենսաթրթիռ-Կենսուրախ

կարեվեր-ռւժգին, սաստիկ,  Խոր վիշտ պատճառող

լակոնիկ-Կարճ, քիչ բառերով, համառոտ, ամփոփ

անարգել-Արհամարհել

անհագուրդ-անքակտելի

կայծակնահար-. Կայծակից զարկված՝ խփված, շանթահար

• Բնութագրիր տղային, արդարացրու, հետո մեղադրիր:

Չեմ կարող մեղադրել տղային, որովհետև նա անմեղ էր, բայց շատ վատ է, որ այդքան խեղճացել էր դավաճանությունից: Աղջիկը մեղմ ասած ուղղակի զզվելի էր: Եթե իրոք սիրում էր դավաճանության կարիք չկար անգամ եթե աշխարհի փողերը լցրած լինեն դիմաց:

• Բնութագրիր աղջկան, արդարացրու, հետո մեղադրիր:

Ինչ ասեմ աղջկան էլ չեմ կարող արդարացնել: Ես միղադրում եմ նրան: Նա մեղք է գործում այդպես վարվելով: Մինչև հիմա մանրամասն միայն տղայի բնությագիրը գիտեմ, իսկ աղջկանը ուղղակի լսելով եմ այդպես վիրավորում, որովհետև նա սիրտ չուներ: Ոչինչ նա պատասխան կտա ԱՍՏԾՈ դատաստանի առջև:

• Ինչ կպատասխանես պատմվածքի վերջում տրված հարցին:

Այդ հարցին միայն կարող է պատասխանել այն աղջիկը ով  դավաճանել էր:

Կարդալ «Նա» պատմվածքը և կատարել առաջադրանքները:

• Բացատրիր հետևյալ բառերը —

Անհուն-Անսահման, անեզր

Ականակիտ- մաքուր, պարզ

Անբռնազբոսիկ- բնական

Սիրակեզ- Սիրավառ, սիրաբորբոք

Ընկղմվել-սուզվել, խորտակվել

Անանց- մշտական, հավերժական, անանցանելի

Պարուրել- Պատել, շրջապատել

Տրուբադուր- ՈրևԷ բան փառաբանող՝ գովաբանող մարդ:

Հրացայտ- կրակոտ, բոցացայտ

անձեռակերտ- Ոչ ձեռագործ, ձեռքով չշինված

ծնրադրել- ծունկի գալ, ծունկի իջնել

• Քո կարծիքով ով կամ ինչն էր հերոսների բաժանման պատճառը (հիմնավորիր):

Հերոսների բաժանման պատճառը ճիշտն էր: Վերև գտնվող մարդկանց ավելի հեշտ է նստել ներքևի մարդկանց գլխին: Գիտեմ զարմացաք, բայց դա իրականում այդպես է:

• Քեզ համոզու՞մ է պատմության այսպիսի ավարտը. պատասխանդ պատճառաբանիր:

Այսպիսի ավարտ ունենում է կյանքի յուրաքանչյուր պահը: Միշտ հաղթում է նա, ով բարին է ցանկանում մյուսին: Բայց այդ բարությունը չափ և սահման ունի, որը Անտոնյոն բացառվում էր, որ կխաղտի: Թեկուզ մի պահ երբ մարդը զգում է, որ այսպես ասած` իր գլխին նստում են:

• Համաձա՞յն ես պատմվածքի վերջաբանում ասված մտքի հետ, ինչու՞:

Այո, համաձայն եմ: Մարդիկ պետք է միշտ պատրաստ լինեն կյանքի հարվածին, առաջին իսկ հարվածից չընկնեն և չհուսահատվեն, պայքարեն և ներքևից հասնեն վերև իրենց ուժերով:  Բոլորն էլ պետք է չգտեն և առանց հուսահատվելու հասնեն վերև: Ովքեր միանգամից հայտնվում են վերևում առանց հաղթահարելու դժվարություններ, նրանք նույն հեշտությամբ կընկնեն ներքև:

Երկրաչափություն

Խնդիր 135

լուծում

Խնդիր 136

լուծում

137

լուծում

Խնդիր 138

լուծում

ՀՐԱՆՏ ՄԱԹԵՒՈՍՅԱՆ Ծառերը

 

• …լա՛վը չես, մեջդ վրեժ չկա: — Մեկնաբանիր:

Ես դժվարաում եմ ասել, դա լավ է,թե վատ, որ քո մեջ վրեժ չկա: Մյուս կողմից լավ է, որ դիմացինի հանդեպ չարով, վրեժով չես լցվում, բայց մյուս կողմից էլ չէ ոչ նա քեզ ցավ է պատճառել պետք է չէ վրեժ լուծել: Բայց չափից դուրս վրեժխնդիրն էլ մի բան չէ, որ ամեն ստից բանից վրեժ լուծես, ցավ պատճառես: Բայց ընդհանրապես վրեժ չունենալ կարծում եմ լավ չէ:

 

• Ավելացրու քո առանձնացրած միտքը, առաջարկիր քննարկել:

Լա՛վը չես, խեղճ ես

Լա՛վը չես, խեղճ ես նշանակում է, որ նա ով բոլոր վատ մարդիք խեղճ են, որովհետև նրանք չեն կարողանում լինել լավը:

 

• Ինչպիսին են քեզ տեսնում ծնողներդ (պատում, ռադիոնյութ կամ տեսանյութ):

 

Հրանտ Մաթեւոսյան «Հացը» երկրորդ մաս

• Մի քիչ դժվար էր ուտվում, որովհետև ես չէի գնացել խոզերը փնտրելու, բայց ես ուտում էի: …Նրա մաքուր հայելու մեջ ես տեսա իմ կուշտ ու հիմար դեմքը, բայց շատ էի ծարավ, կռացա ջուր խմելու: — Այս տողերից կարելի եզրակացնել, որ տղան՝ (ընտրիր մեկ կամ ավելի տարբերակ, հիմնավորիր)

ա) միամիտ էր

բ) եսասեր էր

գ) թուլամորթ էր

դ) անկուշտ էր

ե) անպատասխանատու էր

զ) վախկոտ էր

է) խելացի էր

Իմ կարծիքով նա անկուշտ էր, որովհետև նա կերավ, խմեց և իբր ման եկավ խոզերի և ետ գնաց տուն: Իսկ իր հայրը գնաց խոզերի ետևից, միայն իր տղային անհարմարությւոն չպատճառեր:

• — Դու գիրքդ կարդա — այս արտահայտությունը օգտակա՞ր խոսք է, թե վնասակար. ինչու՞:

Գիրք կարդալը շատ օգտակար է, բայց այս դեպքում ավելի շատ առհամարական է, նրա հայրը ուզում էր ասել, որ դու գիրքդ կարդա քեզ հանկարծ նեղությւոն չտաս, ես կգնամ այս մթին, ցրտին և խոզերին կգտնեմ:

• Ինչու՞ է պատմվածքի վերնագիրը «Հացը»:

Պատմվածքի վերնագիրը «Հացը» էր, որովհետև այս պատմվածքի միջի տղան իրեն շատ ալարկոտ, անգնահատող և եսասեր էր: Բայց վերջում նա հասկացավ, որ նա առժանի չէ ուտեղ անգամ մի կտոր հաց և որպես իրեն պատիժ առանց մի կտոր հաց ուտելու նա քնեց:

• Ստեղծագործական աշխատանք. թեմա՝ Ես արժանի եմ իմ ընտանիքին, ընտանիքս էլ՝ ինձ:

 

Հրանտ Մաթևոսյան «Հացը»

բացատրել բառարանի օգնությամբ —

քիվ-փայտե իր, որից կախում են վարագույր

սայթաքել-ընկնել

գուրգուրանք-փաղաքշանք

գողունի-թաքուն

նիրհ-քուն

ակ (ակունք)-սկիզբ

տիղմ-մամուռ

կլանչոց-լաց

կածան-ճանապարհ

խաշամ-խազալ

երեք բառով բնութագրեք հերոսին՝ հիմնավորելով տեքստից դուրս բերած կտորներով

Նա, ամաչկոտ, աշխատասեր և ամենակարևորը բարի էր: Դա երևում այն մասից, երբ հայը նրան ասում էր, որ գնա խոզերի հետևից, և նա գնաց:

գտիր կերպար-պատկեր հակադրություններ կարդացածդ հատվածում

Նա մի տեղ աշխատասեր էր, մի տեղ ալարկոտ:

նկարագրիր անտառի շնչառությունը

Անտառի շնչառությունը շատ ազդեցիկ էր: Բնությունը այնպիսի պատկերներ է ստեղծում, որ անհնար է դիմանալ գայթակղությանը: Տերևները թափվում էին: Առուն քչքչում էր, իսկ ծառերը խշխշում էին: Երբ տղան կանգ էր առնում, նրան թվում էր, թե ամբողջ անտառն է կանգ առնում: